Relacja terapeutyczna

W czasie sesji psychoterapeutycznych kształtuje się pomiędzy pacjentem a terapeutą wyjątkowa więź, która ma służyć procesowi leczenia. Przejawia się ona w wyrażaniu uczuć i postaw oraz wzajemnej ich wymianie. Osiągnięcie zmian w myśleniu, odczuwaniu a w końcu zachowaniu jest możliwe właśnie dzięki nawiązanej dobrej współpracy pacjenta z terapeutą w trakcie psychoterapii. Pacjent i psychoterapeuta dokładają starań nad wypracowaniem pożądanej zmiany, bazując na wzajemnym zaufaniu i wspólnym realizowaniu ustalonych celów, przy systematycznym ewaluowaniu procesu i jego modyfikowaniu w miarę pojawiających się potrzeb. Wiodącą rolę w tym procesie ma pacjent. To on decyduje o zmianach w swoim życiu i on jest odpowiedzialny za ich wprowadzanie. Bez względu na podejście psychoterapeutyczne, w którym pracuje terapeuta, relację terapeutyczną uważa się za jeden z najważniejszych czynników leczących w psychoterapii.

Według Gelso i Hayes (2004) w skład relacji terapeutycznej wchodzą trzy elementy:

1 -sojusz roboczy ( uznawany za podstawowy czynnik w procesie leczenia), w którym obie strony dążą do wspólnej, terapeutycznej pracy

2 - konfiguracja przeniesienia rozumiana jako z relacja przeniesieniowa jak i przeciwprzeniesieniowa, które mają wpływ na kształtowanie się terapii

3 -rzeczywista relacja, która opiera się na autentyczności i realnych zachowaniach terapeuty i pacjenta

W relacji terapeutycznej istotna jest współpraca pomiędzy pacjentem a terapeutą. Wspólnie ustalane cele i metody ich osiągnięcia, rozumiane jako partnerstwo, służą budowaniu relacji terapeutycznej opartej na wzajemnej pracy i wysiłku obu stron. Poza współpracą, istotne jest, co każda ze stron indywidualnie wnosi do terapii oraz to, jak jest w niej postrzegana. Dla relacji terapeutycznej ważny jest nie tylko zaangażowanie i wkład terapeuty, ale także spostrzeganie go jako wspierającego i ciepłego, pomocnego. Jeśli chodzi o pacjenta niezbędna jest współpraca i zaangażowanie w terapię.

W opisie relacji terapeutycznej można spotkać się z takimi zmiennymi, jak wyżej wspomniana współpraca, głębia relacji czy więź między terapeutą a pacjentem. Ważne jest też partnerstwo czy porozumienie — odnoszące się do wspólnie ustalanych celów oraz metod, które mają służyć ich osiągnięciu. Niezmiernie ważny jest także realizm oraz autentyczność relacji. Od terapeuty zależy rodzaj podejmowanych interwencji, zaś od pacjenta sposób postrzegania terapeuty, zaangażowanie każdego z uczestników w terapii oraz otwartość pacjenta na przyjęcie pomocy.

Ważny dla kształtowania relacji terapeutycznej jest wiek osób zawiązujących przymierze terapeutyczne – starsi pacjenci nawiązują silniejszy sojusz niż młodsi. Młodsze osoby bardziej zwracają uwagę na więzi z terapeutą, starsze na cele i metody pracy terapeuty.

Nie bez znaczenia okazał się styl przywiązania pacjenta — osoby z bezpiecznym stylem przywiązania szybciej zawiązują sojusz terapeutyczny niż osoby ze stylem przywiązania pozabezpiecznym.

Czy trzeba lubić swego terapeutę, by osiągnąć założone cele terapii?

Sparafrazuję tu popularne powiedzenie: „ terapeuta to nie zupa pomidorowa, nie trzeba go lubić”, ale trzeba z nim sumiennie współpracować w atmosferze wzajemnego zaufania i szacunku.

Literatura:

Gelso, C.J., Carter, J. A. (2015). Components of the psychotherapy relationship: Their interaction and unfolding during treatment. W: J. Couns. Psychol. 1994; 41.

Gelso, C. J., Hayes, J. A. (2004). Relacja psychoterapeutyczna. Gdańsk: GWP.

Sass-Stańczak, K., Czabała, J. Cz. (2015). Relacja terapeutyczna — co na nią wpływa i jak ona wpływa na proces psychoterapii?. W: Psychoterapia 1 (172).