Depresja - choroba czy zaburzenie
Choć depresja bywa określana mianem choroby, wiele osób nazywa ją zaburzeniem, co bardziej odzwierciedla jej charakter jako stanu psychicznego, który może być diagnozowany i leczony. Słowo choroba zazwyczaj ma negatywnie konotacje. W ramach psychologii klinicznej czy psychiatrii używa się tego określenia w kontekście choroby psychotycznej lub psychozy, więc wydaje się, że w odniesieniu do depresji zaburzenie będzie lepszym określeniem. Depresja jest zaburzeniem psychicznym, które ma poważny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne. Objawy depresji mogą się różnić w zależności od osoby. Depresja należy do grupy tzw. zaburzeń nastroju (afektywnych), a jej główne objawy to:
Odczuwanie smutku, irytacji, pustki i/lub beznadziei
Utrata zainteresowania lub przyjemności z czynności, które kiedyś sprawiały przyjemność
Znaczna zmiana apetytu (jedzenie znacznie mniej lub więcej niż zwykle) i/lub masy ciała (znaczna utrata lub przyrost masy ciała, niezwiązana ze stosowaniem diety)
Spanie za mało lub za dużo
Zmniejszona energia lub zwiększone zmęczenie lub osłabienie
Wzrost bezcelowej aktywności fizycznej (np. niemożność usiedzenia w miejscu, chodzenie w tę i z powrotem, łamanie rąk) lub spowolnienie ruchów lub mowy, na tyle poważne, że może być zauważone przez innych
Poczucie bezwartościowości i nadmiernego poczucia winy
Trudności z myśleniem i koncentracją, zapominanie i/lub trudności w podejmowaniu drobnych decyzji
Myśli o śmierci, myśli samobójcze lub próby samobójcze
Normalne jest doświadczanie chwil smutku lub poczucia przygnębienia lub bluesa jako części ludzkiego doświadczenia. Jednak diagnoza depresji wymaga, aby powyższe objawy występowały przez większość dnia, prawie każdego dnia, przez ponad dwa tygodnie, wraz z wyraźną zmianą w codziennym funkcjonowaniu (np. w pracy/szkole, relacjach osobistych i hobby).
Na szczęście depresja jest w bardzo dużym stopniu uleczalna.
Depresja może mieć różne nasilenie – od łagodnej do ciężkiej – i wpływać na codzienne funkcjonowanie osoby. W cięższych przypadkach może wymagać intensywnego leczenia, w tym farmakoterapii (leki przeciwdepresyjne), psychoterapii lub hospitalizacji.
Depresja może dotknąć każdego — nawet tych, którzy pozornie mają wszystko, czego można oczekiwać od życia. Kilka czynników może odgrywać rolę w depresji:
- Biochemiczne: Różnice w niektórych substancjach chemicznych w mózgu (na przykład neuroprzekaźnikach serotoninie, dopaminie i noradrenalinie) mogą przyczyniać się do objawów depresji
- Genetyczne: Depresja może być dziedziczna. Na przykład, jeśli jedno z bliźniąt jednojajowych ma depresję, drugie ma 70% szans na zachorowanie na nią w pewnym momencie swojego życia
- Osobowość: Osoby z niską samooceną, które łatwo poddają się stresowi lub są ogólnie pesymistami, są bardziej narażone na depresję
- Środowisko: Ciągła ekspozycja na przemoc, zaniedbanie, nadużycia lub ubóstwo również może wiązać się z ryzykiem wystąpienia depresji
Depresja może przybierać różne formy, z których każda ma nieco inny zestaw objawów i przyczyn. Oto niektóre z najczęściej spotykanych:
Depresja jednobiegunowa (duża depresja):
Charakteryzuje się trwałym obniżeniem nastroju, utratą radości życia, apatią i poczuciem beznadziei
Epizody trwają zazwyczaj co najmniej dwa tygodnie, choć mogą trwać miesiącami lub latami
Objawy somatyczne mogą obejmować problemy ze snem, zmęczenie, zmiany w apetycie i masie ciała
2. Dystymia (przewlekła depresja):
Mniej intensywna, ale przewlekła forma depresji, trwająca co najmniej dwa lata
Objawy są łagodniejsze, ale trwają dłużej, co prowadzi do stałego poczucia smutku i braku energii
3. Depresja sezonowa (SAD):
Związana z porami roku, najczęściej pojawia się w miesiącach jesienno-zimowych, kiedy światło słoneczne jest ograniczone
Typowe objawy to zwiększona senność, wzmożony apetyt (często na węglowodany) oraz zmniejszona energia
4. Depresja poporodowa:
Występuje u niektórych kobiet po porodzie i może być bardzo poważna, prowadząc do skrajnego wyczerpania, poczucia winy, a nawet myśli samobójczych
Może wymagać zarówno leczenia farmakologicznego, jak i wsparcia psychoterapeutycznego
5. Depresja dwubiegunowa (zaburzenie afektywne dwubiegunowe):
Charakteryzuje się cyklami depresji i manii (okresów podwyższonego nastroju, energii i aktywności)
Epizody depresyjne mogą być bardzo głębokie, ale są przeplatane okresami hiperaktywności i nadmiernej pewności siebie
Literatura:
Kępiński, A. (2014). Melancholia. Kraków: Wydawnictwo Literackie
Johnstone, M. (2010). Czarny pies. Depresja. Poznań: Media Rodzina
Gromnicka D. (2012). Depresja. Jak pomóc sobie i bliskim. Warszawa: Edgard
Leahy R., L. (2014). Pokonaj depresję zanim ona pokona ciebie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
National Institute of Mental Health (NIMH). The Biological Basis of Depression. Internet: dostęp 10.2024