Objadanie się a osobowość?

W kulturze zachodniej na temat otyłości funkcjonuje wiele stereotypów. „Społeczne stereotypy przypisują osobom otyłym takie cechy, jak: bierność, niedojrzałość, brak zdecydowania, bezradność w sytuacjach trudnych, trudności w uzewnętrznianiu uczuć negatywnych – zwłaszcza gniewu” (Bąk - Sosnowska M., 2009).

Zespół cech, które determinują spójność zachowań i indywidualną tożsamość to osobowość, która kształtowana jest przez interakcję czynników genetycznych i środowiskowych. Jej struktura wpływa na specyficzne przystosowanie osoby do funkcjonowania w środowisku i społeczeństwie. Określony wzorzec cech osobowości może współwystępować z obecnością lub brakiem chorób somatycznych ze względu na fakt, że określone cechy promują nieadaptacyjne techniki radzenia sobie z dyskomfortem i negatywnymi emocjami.

Czy istnieją cechy osobowości promujące nadwagę?

Czy osoby cierpiące na otyłość charakteryzują się się określonymi cechami osobowości, które wpływają na rozwój nadwagi i otyłości?

Wyniki badań wskazują, że osoby z otyłością olbrzymią osiągnęły wysokie wyniki w skali neurotyzmu, średnie w skali ekstrawersji, niskie w skali sumienności.
Wysoka neurotyczność wskazuje na dużą wrażliwość i podatność na intensywne przeżywanie negatywnych emocji. Niska sumienność wiąże się ze spontanicznym działaniem bez planowania, słabymi zdolnościami organizacyjnymi, niską wytrzymałością i motywacją. Te cechy są na pewno związane z określonymi zachowaniami, takimi jak: emocjonalne jedzenie, uleganie pokusom, trudność we wprowadzaniu pożądanych zmian. Zachowania te, wraz z mniejszą motywacją do osiągania celów, mogą prowadzić do rozwoju nadwagi i otyłości. Wysoki neurotyzm i niska sumienność prowadzą do powstania wzorca niezdrowych nawyków żywieniowych. U osób z zaburzeniami odżywiania i nadmierną masą ciała nadmierne jedzenie pełni funkcję regulatora negatywnego stanu emocjonalnego.

Wyniki badań pozwalają więc przypuszczać, że cechy osobowości i poziom samokontroli determinują styl odżywiania się. Zwłaszcza osobowość typu D, ze względu na skłonności do przeżywania negatywnych emocji i trudności w radzeniu sobie z nimi, jest — jak się wydaje — predysponowana do ucieczki w nadmierne i niekontrolowane jedzenie.

Traktując osobowość jako względnie stały konstrukt, można założyć, że określony sposób przeżywania emocji i ich wyrażania determinuje podejmowanie zachowań o charakterze kompulsywnym, a nie odwrotnie. Wskazuje to na potrzebę uwzględnienia typu osobowości w leczeniu otyłości i programach profilaktycznych, mających na celu zapobieganie zachowaniom nałogowym, w tym jedzenioholizmowi, skutkującemu nadwagą lub otyłością (Ogińska-Bulik N., 2010).

Literatura:

Bąk – Sosnowska, M. (2009). Między ciałem a umysłem. Kraków: Impuls.

Ogińska-Bulik N. (2010). Osobowość typu D a ryzyko uzależnienia od czynności. Via Medica Psychiatria t.7, n.1, s. 11–24

Sekuła M., Jarczewska - Gerc E., Boniecka I., Jędrzejewski E., Paśnik K. (2019). XXL-TYPE PERSONALITY. Personality traits promoting excess body weight. Warsaw: SWPS.