Ortoreksja - „W szponach zdrowej żywności”

Tak zatytułował swoją książkę Steven Bratman, amerykański lekarz, który doświadczył w swoim życiu okresu ścisłej kontroli diety. Przez kilka lat starał się spożywać tylko zdrowe produkty, wyprodukowane na własnej ekologicznej farmie. Po czasie stwierdził jednak, że ustawiczne myślenie o jedzeniu wpływa negatywnie na wiele sfer jego życia, w tym również kontakty społeczne. Podobne objawy zaobserwował u swoich pacjentów. W 1997 roku na podstawie tych obserwacji zaproponował termin orthorexia nervosa, oznaczający patologiczną koncentrację na spożywaniu zdrowego jedzenia (ortho – poprawny, orexis – głód, apetyt).

Termin ortorexia nawiązuje do terminu anorexia nervosa, ale różni się od niej tym, że osoby dotknięte ortoreksją koncentrują się na jakości spożywanych produktów a nie na ilości. Głównym punktem ortoreksji jest próba osiągnięcia optymalnego zdrowia poprzez ścisłą kontrolę diety w kierunku sprawdzaniu źródeł pochodzenia żywności, sposobów przygotowywania posiłków, ich przetwarzania, zawartości substancji konserwujących, materiałów używanych do pakowania żywności. Sposób przygotowania, przybory kuchenne i inne narzędzia są również częścią rytuału. Osoby dotknięte ortoreksją odczuwają potrzebę gromadzenia produktów spożywczych, dbałość o ich ważenie i mierzenie, planowanie posiłków z wyprzedzeniem. Codzienny schemat działania pacjentów, podzielony jest na cztery fazy (Łucka i in., 2018):

• pierwsza z nich to nadmierne myślenie o tym, co będzie spożywane dziś lub kolejnego dnia

• druga – gromadzenie poszczególnych składników żywieniowych z wysokim krytycyzmem i dużą kontrolą

• trzecia faza to sporządzanie posiłków w sposób jak najbardziej zdrowy

• czwarta to odczucie satysfakcji lub winy, w zależności od przebiegu poprzedzających faz

  Osoby z ortoreksją często mają historię lub cechy wspólne z pacjentami z anoreksją. Są to bardzo ostrożne, szczegółowe i schludne osoby z przesadną potrzebą ochrony i dbania o siebie. Ortoreksja najczęściej dotyczy kobiet, nastolatek i osób uprawiających sport (np. bodybuilding).