Zespół napadowego objadania się (BED) a uzależnienie od jedzenia (FA)
Zespół napadowego objadania się (BED) ma wiele wspólnych cech z zachowaniami osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych, takimi jak zmniejszona kontrola czy dalsze stosowanie pomimo negatywnych konsekwencji. Poprzez analogię do uzależnienia od alkoholu, coraz powszechniej używa się określenia „uzależnienie od pożywienia” (Bąk-Sosnowska M., 2017). Odnosi się ono głównie do produktów wysokoprzetworzonych, zawierających cukier, sól i dodatki wzmacniające smak i zapach oraz produktów wysokotłuszczowych, zjadanych w dużo większej ilości niż uznawana za przeciętną..
Chociaż badania uzależnienia od jedzenia są stosunkowo nowe, zrozumienie związku między uzależnieniem od jedzenia a BED może być pomocne w zrozumieniu mechanizmów leżących u podstaw rozwoju i podtrzymywaniu zaburzeń odżywiania się.
Wskaźniki uzależnienia od substancji i proponowane kryteria uzależnienia od żywności obejmują ilość czasu spędzonego na pozyskiwaniu, używaniu substancji i zaprzestanie wykonywania wcześniej ważnych czynności z powodu używania substancji, a także tolerancję i wycofanie społeczne.
Zarówno uzależnienie od substancji, jak i uzależnienie od żywności charakteryzuje zmniejszona kontrola nad używaniem/konsumpcją substancji/produktu, ciągłym używaniem/konsumpcją, pomimo negatywnych konsekwencji i zmniejszoną zdolnością do ograniczania lub wstrzymywania się od zastosowania/użycia substancji/produktu.
Nadużywanie określonych produktów spożywczych, podobnie jak w przypadku nadużywania substancji psychoaktywnych, związane jest między innymi z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nagrody i może doprowadzić do rozwoju uzależnienia.
Podobieństwa behawioralne i kliniczne między BED a uzależnieniem znajdują odzwierciedlenie we wspólnych neuronalnych korelatach. Z motywacją do konsumpcji narkotyków czy konkretnej żywności (najczęściej słodyczy) związana jest aktywacja dopaminy (Gearhardt, A. N. i in., 2011).
Zespół napadowego objadania się (BED) i uzależnienie od substancji (FA) wiąże się zarówno ze zmniejszoną kontrolą podczas konsumpcji, jak i zmniejszoną zdolnością do zmniejszania ilości używanej substancji/produktu lub częstotliwości używania.
Jednakże coraz częściej pacjenci cierpiący z powodu napadów objadania się skarżą się nie tyle na łaknienie określonego produktu spożywczego czy potrawy, ile na odczuwany przymus spożywania jakiegokolwiek pokarmu w ogóle. W tym przypadku należałoby zatem mówić nie o uzależnieniu od pożywienia, ale o uzależnieniu od czynności jedzenia, czyli uzależnieniu behawioralnym.
Tak więc różnicowe kryteria diagnostyczne między BED a FA dotyczą: funkcji jedzenia, okoliczności jedzenia, reakcji na niemożność jedzenia i samoświadomości osoby doświadczającej problemu.
Literatura:
Bąk-Sosnowska, M., (2017). Kryteria różnicowe Zaburzenia z napadami objadania się i Uzależnienia od pożywienia w kontekście przyczyn otyłości oraz jej leczenia. W: Psychiatr. Pol. 2017; 51(2): 247–259
Gearhardt, A. N. i in., (2011). Binge Eating Disorder and Food Addiction, W: Curr Drug Abuse Rev. 4(3): 201–207. Yale University